Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα γλυκά του καλοκαιριού. Μας προσφέρει δροσιά και γεύση... τη γεύση που λαχταράμε... αλλά μας χαρίζει και θρεπτικά συστατικά. Είναι μια από τις καλύτερες πηγές ασβεστίου λόγω του γάλακτος, είναι πηγή βιταμινών Α, Ε, Β1, Β2, Β6 και μερικές φορές και C. Ανάλογα με το τί περιέχει έχει και αντιοξειδωτική δράση. Οι πρωτεϊνες, οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά του είναι υψηλής βιολογικής αξίας. Όλα αυτά μαζί, μετατρέπουν το παγωτό σε έναν δροσιστικό πειρασμό που, αν και περιέχει ζάχαρη, αξίζει να τον γευτούν μικροί και μεγάλοι.
Αλλά πώς φτάσαμε στο παγωτό και μάλιστα στο σύγχρονο παγωτό, με τις ατελείωτες γεύσεις;;; Ας ακολουθήσουμε το δρόμο του παγωτού για να μάθουμε όμορφες και νόστιμες πληροφορίες για την ιστορία του.
Ξεκινώντας από την Κίνα, η ιστορία του παγωτού περνά από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τη Μεσοποταμία, τη Σικελία, την Κωνσταντινούπολη και εισβάλλει στις Βερσαλίες των αριστοκρατών. Από κει, επεκτείνεται ορμητικά σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική... με δυό λόγια κατακτά σχεδόν όλο τον πλανήτη. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα την πορεία του.
Τα πρώτα του ίχνη χάνονται μέσα σε θρύλους μακρινούς, πριν από πολλούς αιώνες πΧ, κάπου στην Κίνα, κατά την δυναστεία των Tang, όπου παρασκευάζεται από ελαφρώς βρασμένο ρύζι, γάλα, μέλι και αρωματικά ή μυρωδικά. Όλα μαζί αυτά "βρίσκουν" μια θέση στο χιόνι με σκοπό να πήξουν.
Λέγεται ότι ο Μάρκο Πόλο (1254-1324), είδε να φτιάχνουν παγωτά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Κίνα και γυρίζοντας στην Ιταλία έφερε μαζί του τη συνταγή.
Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Μέγας Αλέξανδρος απολάμβανε το χιόνι, ανακατεμένο με μέλι και νέκταρ!
Οι αρχαίοι Έλληνες, τον 5ο π.Χ. αιώνα, στην αγορά της Αθήνας, έτρωγαν χιόνι ανακατεμένο με μέλι και φρούτα μιας και ο Ιπποκράτης παρότρυνε τους ασθενείς να τρώνε πάγο για να γίνουν καλά.
Χιόνι, μέλι και πολτό φρούτων περιείχε το παγωμένο γλύκισμα που γευόταν ο αυτοκράτορας Νέρωνας (54-68μ.Χ.) στη Ρώμη.
Το 800 μ.Χ., όταν οι Άραβες κατέλαβαν τη Σικελία έφεραν μαζί τους μια παραλλαγή των σερμπετιών τους που ήταν η σημερινή γρανίτα και παρασκευαζόταν από χιόνι, χυμό και κομμάτια φρούτων.
Και φτάνουμε στον 16ο αιώνα, όπου στο Σαράι του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν αποθήκες γεμάτες χιόνι για το αραίωμα των σερμπετιών ενώ οι κούπες που χρησιμοποιούνταν για το σερβίρισμα των επιδορπίων ήταν φτιαγμένες από παγωμένους χυμούς φρούτων.
Το 1533, η Αικατερίνη των Μεδίκων παντρεύεται τον Ερρίκο Β της Γαλλίας και φέρνει στη νέα της πατρίδα ένα παγωμένο επιδόρπιο γλυκιάς κρέμας που μοιάζει το σύγχρονο παγωτό που, βέβαια, είναι προνόμιο των πλουσίων και των αριστοκρατών γιατί ο πάγος το καλοκαίρι είναι δύσκολο να διατηρηθεί.
Το 1560 ένας Ισπανός γιατρός που ζεί στη Ρώμη, ο Μπλάσιου Βιλαφράνκα ανακαλύπτει ότι προσθέτοντας νιτρική ποτάσα στο χιόνι και στον πάγο μπορεί να καταψύξει οτιδήποτε πολύ πιο γρήγορα.
Στις αρχές του 17ου αιώνα, οι Ιταλοί ζεσταίνουν ένα μίγμα από κρέμα γάλακτος με ζάχαρη, το αρωματίζουν με πολτό φρούτων και αφού το "χτυπούν" για αρκετή ώρα μέσα σε ένα λουτρό από σπασμένο πάγο και αλάτι καταλήγουν σε ...παγωτό!
Μερικές δεκαετίες αργότερα, η συντεχνία των λεμοναδοποιών παρασκευάζει καθημερινά "αρωματικό χιόνι" και το μοιράζει στα καφέ του Παρισιού.
Έναν αιώνα αργότερα, οι Γάλλοι μετατρέπουν τη γρανίτα στο γνωστό σορμπέ προσθέτοντας ασπράδι αυγού. Σύμφωνα με την ιστορικό Λ. Πολιότι, το παγωτό υπήρξε την εποχή εκείνη, σύμβολο εξουσίας και οι ευγενείς το χρησιμοποιούσαν για να αυξήσουν το κύρος τους. Αυτό συνέβαινε γιατί ο πάγος και το αλάτι είχαν υψηλή τιμή εκείνη την εποχή κι επομένως μόνον οι αριστοκράτες μπορούσαν να τα αγοράσουν!
Το 1718, ο βασιλιάς Βίκτωρ-Αμεδαίος ο Β' σημειώνει στο προσωπικό του ημερολόγιο ότι τον εκνευρίζει η συνήθεια των συμβούλων του στο Παλέρμο, να απολαμβάνουν γρανίτες.
Τον 18ο αιώνα επίσης, αρχίζουν στη Γαλλία να παρασκευάζουν την κρέμα με γάλα και αυγά.
Το 1768, εκδίδεται το πρώτο βιβλίο ζαχαροπλαστικής με τίτλο "L' Art de faire des glaces" όπου υπάρχουν συνταγές για παγωτά με διάφορες γεύσεις.
Στην Αμερική για πρώτη φορά δοκιμάζουν παγωτό το 1777, στη Νέα Υόρκη, φερμένο εκεί από τους Ιταλούς μετανάστες που το πωλούν στο δρόμο, ενώ το 1843 εμφανίζεται και η πρώτη παγωτομηχανή στην Αγγλία και στην Αμερική.
Το 1903 ο Ιταλός μετανάστης Marcioni που το πρωτοέφτιαξε κατοχυρώνει την ευρεσιτεχνία του!!!
'Ετσι, τον 19ο αιώνα το παγωτό βιομηχανοποιείται και παίρνει τη σύγχρονη μορφή του.
Ο πρώτος παγωτατζής στην Ιστορία, είναι ο Ιταλός Φρ. Προκόπιο Κούτο που ξεκινά τη δουλειά του το 1686 και μετά ανοίγει στο Παρίσι ένα κατάστημα, το "Le Procope" που υπάρχει ακόμη και σήμερα.
Το 1843 μια νοικοκυρά από το Νιου Τζέρσεϋ κατασκευάζει την πρώτη χειροκίνητη παγωτομηχανή. Μέσα σε 3 δεκαετίες εμφανίζονται 70 τύποι παγωτομηχανής... φυσικά, βελτιωμένοι.
Η μεγάλη ζήτηση παγωτού κάνει τον Τζ. Φάζελ να ιδρύσει την πρώτη βιομηχανία παγωτού το 1851, στη Βαλτιμόρη.
Το πρώτο παγωτό χωνάκι ή πύραυλος παρασκευάζεται από τον Σύριο μετανάστη, Ε. Χάμγουι, στο Σαιν Λιούις εκτοξεύοντας τις πωλήσεις.
Στην χώρα μας το παγωτό έφτασε μετά το 1934, με το άνοιγμα μιας γαλακτοβιομηχανίας με έδρα τις Σέρρες και κυκλοφόρησε το τυποποιημένο παγωτό.
Σύμβολο του εκσυγχρονισμού της μεταπολεμικής Ελλάδας είναι οι πλανόδιοι παγωτατζήδες που για να διατηρήσουν τη θερμοκρασία κάτω του μηδενός, έχουν μέσα στον κάδο χιόνι ή πάγο και αλάτι και μέσα έναν δεύτερο κάδο όπου ήταν το παγωτό. Κάθε λίγο το ανακάτευαν με μια ξύλινη κουτάλα για να μην έχει κρυστάλλους.
Σήμερα τα παγωτά είναι δύο τύπου. Το Αμερικανικό που φτιάχνεται με κρέμα γάλακτος και αυγά κι έχει περισσότερα λιπαρά και το Ιταλικό που φτιάχνεται με πλήρες γάλα αλλά χωρίς αυγά, είναι λιγότερο λιπαρό αλλά πιο νόστιμο.
Υπάρχει όμως και το Ανατολίτικο παγωτό καϊμάκι που φτιάχνεται από γάλα γίδας και ζάχαρη, έχει για αρώματα σαλέπι και μαστίχα και η υφή του είναι λαστιχωτή.
Donduma στα τουρκικά σημαίνει παγωτό και Dondurma Kaymakli είναι το παγωτό καϊμάκι που ταιριάζει απίστευτα με βύσσινο γλυκό. Προέρχεται από την περιοχή Καχραμανμάρας στην Νότιοανατολική Τουρκία που φημίζεται για την παραγωγή του σαλεπιού.
Σήμερα το παγωτό έχει και το δικό του μουσείο... πού αλλού;;;; Μα στην Ιταλία, στην πόλη Άντζολα ντελ Εμίλια και δίπλα υπάρχει μια σχολή για την εκμάθηση των μυστικών του. Η παγωτοβιομηχανία Carpigiani ήταν ο κύριος χρηματοδότης, της οποίας οτζίρος από την κατανάλωση παγωτού στις 12 θυγατρικές της αγγίζει τα 146 εκατ. ευρώ!!! Οι εγκαταστάσεις του μουσείου κόστισαν 1,5 εκατ. ευρώ και η επιφάνειά του είναι 1000 τετραγωνικά μέτρα!!! Ανάμεσα στα εκθέματα περιλαμβάνονται και μια πολύ παλιά, γραπτή αραβική συνταγή για σιρόπι, μια πραγματεία του Ναπολιτάνου φυσικού Φ.Μπαλντίνι που αναφέρεται στις θεραπευτικές ιδιότητες του παγωτού καθώς και 20 παγωτομηχανές μεταξύ των οποίων και η πρώτη αυτόματη του 1931.
Κλείνοντας την αφιέρωση στο πολυαγαπημένο παγωτό και προτού θυμηθούμε μαζί κάποιες από τις συνταγές για παγωτά θα ήθελα να ευχαριστήσω την ενημερωτική σελίδα TVXS για τα καλά του λόγια (στο παρακάτω απόσπασμα) για το παγωτό λουκούμι που σας έφτιαξα.
Και μια συνταγή με ρετρό διάθεση:Από τις εκατοντάδες συνταγές παγωτού που μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο ξεχωρίζει το «παγωτό λουκούμι», με κρέμα γάλακτος, ζάχαρη, αυγά, λουκούμια με γεύση κατά προτίμηση τριαντάφυλλο και σπόρους ροδιού προαιρετικά. Ολόκληρη η συνταγή στο blog "tantekiki.blogspot.gr"
Πηγές:
-Δαβίας, Ορέστης, «Από τα αιώνια χιόνια... στο βιομηχανοποιημένο παγωτό», Το Βήμα, 1-08-1999.
-Το παγωτό έχει τη δική του ιστορία, tanea.gr, 2-10-2012.
-Μπλέτσας, Ευτύχης, «Σήμερον το Παγωτό», bletsas.gr, 25-08-2011
-«Η Γαστρονομία ανατολικά του Ευφράτη», mirsini.gr.
-Library of Congress, loc.gov.
-flickr.com/commons.
http://tvxs.gr/-Δαβίας, Ορέστης, «Από τα αιώνια χιόνια... στο βιομηχανοποιημένο παγωτό», Το Βήμα, 1-08-1999.
-Το παγωτό έχει τη δική του ιστορία, tanea.gr, 2-10-2012.
-Μπλέτσας, Ευτύχης, «Σήμερον το Παγωτό», bletsas.gr, 25-08-2011
-«Η Γαστρονομία ανατολικά του Ευφράτη», mirsini.gr.
-Library of Congress, loc.gov.
-flickr.com/commons.
