Η Βασιλόπιτα και η ιστορια της



"Βασιλόπιτα λέγαμε την πίτα που κάναμε για την Πρωτοχρονιά, από καλαμποκίσιο αλεύρι και λίπος. Άλλα υλικά δεν είχε. Μέσα βάζαμε νόμισμα. Το σχήμα της πίτας ήταν στρογγυλό. Στολίδια δεν είχε. Χαράζαμε μόνο, με κάθετη την παλάμη μας, το σχήμα του σταυρού." διαβάζουμε στο βιβλίο "Χερσέ, βασιλόπιτες και άλλα" σχετικά με το μικρασιάτικο τραπέζι του Δωδεκαημέρου.

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση το έθιμο της βασιλόπιτας έχει τις ρίζες του στην Καισάρεια της Καππαδοκίας (Μικρά Ασία). Ωστόσο, οι ρίζες του είναι πολύ πιο παλιές. Η καταγωγή της Βασιλόπιτας πηγαίνει πίσω στο αρχαίο τελετουργικό της ελληνικής γιορτής των Κρονίων (και αργότερα της αντίστοιχης ρωμαϊκής των Σατουρναλίων). Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στον Κρόνο και την Ρέα, διαρκούσε μια ημέρα και γινόταν προσφορά άρτου και φρούτων. Το έθιμο της προσφοράς άρτου στην αρχαιότητα υπήρχε σε πολλές αγροτικές γιορτές όπως τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια.  

Από τους Φράγκους προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στην πίτα αν και υπάρχει και στην ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση μια αντίστοιχη αναφορά. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση ο Επίσκοπος Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους κατοίκους της Καισάρειας (στην Καππαδοκία) να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά είχαν για να δώσουν σαν "λύτρα" στον Έπαρχο της Καππαδοκίας με σκοπό να γλυτώσουν την κατάκτηση και την λεηλασία της πόλης. Πράγματι μαζεύτηκαν πολλά τιμαλφή. Όμως, σαν από θαύμα, ο Έπαρχος  μετάνιωσε και απάλλαξε την πόλη από την επικείμενη καταστροφή. Για να μπορέσει όμως ο Μέγας Βασίλειος να τα επιστρέψει, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει το κάθε ένα, ζήτησε να παρασκευασθούν μικρά ψωμάκια μέσα στα οποία τοποθέτησε όλα τα τιμαλφή. Τα ψωμάκια μοιράστηκαν στους κατοίκους που πήραν μεγάλη χαρά.

Στην Ελλάδα, η βασιλόπιτα έχει διαφορές ανάλογα με τον τόπο. Οι Μικρασιάτες καθιέρωσαν την γλυκιά βασιλόπιτα τη λεγόμενη "πολίτικη" ή "σμυρνέικη". Στη Δυτική Μακεδονία η βασιλόπιτα, συχνά, είναι τυρόπιτα ή πρασόπιτα ενώ στην Ήπειρο είναι κιμαδόπιτα. Η ποντιακή βασιλόπιτα είναι επίσης αλμυρή, με τυρί. Κοινό σημείο, όμως, όλων είναι το νόμισμα που τοποθετείται στο εσωτερικό και "φέρνει τύχη" σε όποιον το βρει. Παλιά το νόμισμα ήταν χρυσό ή ασημένιο. Σε αγροτικές περιοχές αντί για φλουρί μέσα στη βασιλόπιτα τοποθετείται ένα κομμάτι άχυρο, ένα κλαδί ελιάς ή κληματόβεργας ακόμα και ένα κομμάτι τυρί για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή.

Σύμφωνα με το ελληνικό έθιμο, η βασιλόπιτα κόβεται αμέσως μόλις αλλάξει ο χρόνος και αφού ανάψουν τα φώτα που σβήνουν για ένα λεπτό. Ο νοικοκύρης του σπιτιού σταυρώνει την πίτα 3 φορές και την κόβει σε τρίγωνα κομμάτια αρχίζοντας από το κομμάτι του Χριστού. Μετά κόβει ένα για τα κτήματα και από ένα για όλα τα άτομα της οικογένειας. Σε κάποια μέρη, βασιλόπιτα κόβουν και την δεύτερη μέρα αλλά και την ημέρα των Θεοφανίων. Στις μέρες μας η βασιλόπιτα μπορεί να είναι τσουρέκι, "τριφτή" ή κάποιο κέικ.

1- Παραδοσιακή πολίτικη βασιλόπιτα (ζύμη τσουρεκιού)


3- Βασιλόπιτα - κέικ με ξηρούς καρπούς 


4- Βασιλόπιτα-κέικ με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς 

5- Βασιλόπιτα - κέικ με ξερά φρούτα και μοναδικά αρώματα  


6- Βασιλόπιτα με κάστανο και σοκολάτα 


7- Τριφτή βασιλόπιτα Καππαδοκίας


8- Βασιλόπιτα με γάλα καρύδας  

ΠΗΓΕΣ για την ιστορία της βασιλόπιτας:  ΕΔΩ & ΕΔΩ 

Tante Kiki
2 Comments

Πολύχρωμη εορταστική σαλάτα


Πολύχρωμη εορταστική σαλάτα

Μια γιορτινή πλούσια σαλάτα, με χριστουγεννιάτικα χρώματα είναι η σημερινή πρότασή μου. Μια σαλάτα που δεν της λείπει τίποτα και που η νοστιμιά της περισσεύει τόσο πολύ που ακόμα και ο πιο σκεπτικιστής και αρνητής σαλάτας θα μπει σε πειρασμό να δοκιμάσει. Ιδανική για το εορταστικό τραπέζι αλλά όχι μόνον. Ταιριάζει απόλυτα με ψητά κρέατα αλλά μπορεί να αποτελέσει και μόνη της ένα καταπληκτικό ελαφρύ γεύμα με τη συνοδεία κρουτόν ή ψωμιού.
Tante Kiki
0 Comments

Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη


Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη

Καλημέρα και καλό μήνα! Μουστοκούλουρα δεν είχα κάνει μέχρι τώρα! Πάντα έλεγα να φτιάξω αλλά όλο και κάτι συνέβαινε και το παραμελούσα, αν και είναι από τα κουλουράκια που αγαπώ, ιδιαίτερα τα μαλακά μουστοκούλουρα. Βέβαια, το μυστικό είναι να έχεις μούστο αλλά εγώ δεν είχα! Οπότε το επόμενο πιο κατάλληλο είναι το πετιμέζι ή αλλιώς σταφυλόμελο. Ποια είναι η διαφορά τους; Ο μούστος είναι ο χυμός από τα σταφύλια ενώ πετιμέζι είναι ο συμπυκνωμένος χυμός που παίρνουμε αφού σιγοβράσουμε τον μούστο (με καθαρή στάχτη, με λίγο μπαγιάτικο ψωμί ή σκέτο) για αρκετή ώρα και μείνει το παχύρρευστο πετιμέζι. Η γεύση του είναι γλυκόξινη με λεπτή επίγευση σταφυλιού. 

Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη

Στα δικά μου μουστοκούλουρα προτίμησα να μην βάλω ζάχαρη όπως έλεγε και η αρχική συνταγή και είναι, πράγματι, ικανοποιητικά γλυκά. Έβαλα όμως ξύσμα πορτοκαλιού, μαύρες σταφίδες και σουσάμι που τα απογείωσαν κυριολεκτικά. Με τσάι, γάλα ή καφέ, νόστιμα και υγιεινά ξετρέλαναν μικρούς και μεγάλους. Ιδανικά για πρωί ή απόγευμα.

Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη

Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη
Print Friendly and PDF
Περιγραφή: Μικρά, αφράτα, γλυκά όσο πρέπει και απολύτως υγιεινά
Μερίδες: 50-60 κουλουράκια
ΥΛΙΚΑ
    • 180 ml ελαφρύ ελαιόλαδο (ή αραβοσιτέλαιο)
    • 130 ml χυμό από φρέσκο πορτοκάλι
    • 380 ml  πετιμέζι
    • 2 κ.γλ. κανέλα
    • 1/2 κ.γλ. γαρίφαλο
    • 2 κ.γλ. ξύσμα πορτοκαλιού
    • 1/2 κ.γλ. σόδα
    • 1 πρέζα αλάτι
    • 80 γρ. μαύρες σταφίδες
    • 650 - 660 γρ. φαρίνα αυτοδιογκούμενη, κοσκινισμένη
    • λίγο σουσάμι για την επιφάνεια (προαιρετικά)
        
        ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
        1. Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160 βαθμούς Κελσίου, στον αέρα.
        2. Σε ένα μπολ, ανακατεύουμε το ελαιόλαδο, το πετιμέζι, τον χυμό και το ξύσμα πορτοκαλιού, την κανέλα, το γαρίφαλο, τη σόδα, το αλάτι και τις σταφίδες. 
        3. Ανακατεύουμε καλά το μείγμα, με το σύρμα και προσθέτουμε το 1/3 από τη φαρίνα.
        4. Συνεχίζουμε το ανακάτεμα προσθέτοντας ακόμα μια δόση φαρίνας και μόλις το μείγμα αρχίσει να γίνεται ζύμη, αφήνουμε το σύρμα και ζυμώνουμε με το χέρι μέχρι να ενσωματωθεί όλη η φαρίνα.
        5. Η ζύμη πρέπει να είναι λιπαρή, σφιχτή τόσο όσο να πλάθεται και να μην κολλάει στα χέρια.
        6. Πλάθοντας τα μουστοκούλουρα, προσπαθούμε οι σταφίδες να μείνουν μέσα στη ζύμη και όχι στην επιφάνεια για να μην καούν και σκληρύνουν κατά το ψήσιμο.
        7. Καλύπτουμε 2 λαμαρίνες με αντικολλητικό χαρτί και απλώνουμε τα μουστοκούλουρα είτε στρογγυλά είτε σαν κουλουράκια.
        8. Πασπαλίζουμε με σουσάμι (προαιρετικά) και βάζουμε στον φούρνο.
        9. Ψήνουμε για 15 λεπτά (πάντα ανάλογα με τον φούρνο και το μέγεθός τους).
        10. Αφήνουμε να κρυώσουν καλά πριν τα βγάλουμε από το ταψί.
        ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
        * Προσωπικά, έβαλα σε γυάλινο βάζο  που κλείνει καλά μερικά και επειδή δεν καταναλώνουμε γρήγορα μπισκότα και κουλουράκια, τα υπόλοιπα τα έβαλα σε σακούλα κατάψυξης (με ζιπ) και τα έβαλα στην κατάψυξη, βγάζοντας κάθε 2 ημέρες 5-6 έτσι ώστε να διατηρούνται πάντα φρέσκα.
        Πηγή αρχικής συνταγής : ΕΔΩ

        Μαλακά μουστοκούλουρα με πετιμέζι, χωρίς επιπλέον ζάχαρη


        Tante Kiki
        1 Comments
        No