Κόλλυβα, προχριστιανική συνήθεια με το όνομα να σημαίνει τον κόκκο του σιταριού που χρησίμευε αρχικά ως μέτρο για το ζύγισμα του χρυσού και μετά να είναι ένα πολύ μικρό και ασήμαντης αξίας νόμισμα, ίσο με το 1/4 του χαλκού, προσφορά στους νεκρούς μαζί με την Πανσπερμία ή Πανκαρπία (ανάλογα με την περιοχή) που ήταν μείγμα σιταριού και οσπρίων. Έθιμο που σχετίζεται με την λατρεία της Δήμητρας και συμβόλιζε την Περσεφόνη. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον πόνο και την απώλεια αν και σε κάποια μέρη της χώρας μας κόλλυβα φτιάχνουν και για τους ζωντανούς την παραμονή της εορταστικής τους γιορτής και τα ονομάζουν "σπερνά" γιατί τα πηγαίνουν στην εκκλησία για να τα "διαβάσει" ο ιερέας κατά τον Εσπερινό.
Κάθε υλικό τους έχει και τον συμβολισμό του.
Το σιτάρι είναι το σύμβολο της γης αλλά και της αθανασίας της ψυχής. Η σταφίδα (το ξερό σταφύλι) είναι το σύμβολο του Χριστού (εγώ ειμί η άμπελος), ο μαϊντανός την ανάπαυση "εν τόπω χλοερώ" , το ρόδι είναι το φρούτο του Κάτω Κόσμου που ο Πλούτωνας έδωσε στην Περσεφόνη για να την "δέσει" με τον Άδη, τα μπαχαρικά-αρωματικά είναι τα σύμβολα αυτού του γήινου κόσμου ενώ τα καρύδια συμβολίζουν την ζωή που αναπαράγεται.
Ζούμε όμως σε μια εποχή που πολλά αλλάζουν... άλλα αλλάζουν μορφή, άλλα ρόλο, άλλα εμφάνιση. Ανάμεσα σε όλα τα άλλα και όπως όλα τα άλλα μοιραία ήρθε η ώρα και για τα κόλλυβα. Πρώτα ήρθαν τα νέα... τα κόλλυβα είναι μια πολύ υγιεινή τροφή και τα κόλλυβα έγιναν ένα πλήρες σνακ ή πρωινό! Μετά ήρθε η αναγνώριση... τα κόλλυβα είναι νόστιμα σαν γλυκό και τα κόλλυβα μετατράπηκαν σε ένα πολύ λαχταριστό επιδόρπιο σε φημισμένο εστιατόριο που είχε κάθε λόγο να ...πρωτοτυπήσει!
Αυτό το υπέροχο επιδόρπιο σε μιαν άλλη μορφή θα σας προτείνω, το ξανασημειώνω, για την Καθαρά Δευτέρα... βρασμένο σιτάρι, πασπαλισμένο με φρυγανιά, αμύγδαλα, και καρύδια, χωρίς ζάχαρη αλλά γλυκό από τον θρυμματισμένο χαλβά (η άλλη παράδοση της ημέρας αυτής) με στέβια, σταφίδες, ξερά σύκα και cranberries, αρωματισμένο με καβουρδισμένο σουσάμι, ηλιόσπορο και κολοκυθόσπορο.
ΥΛΙΚΑ
- 250 γρ. σιτάρι αποφλoιωμένο
- 100 γρ. φρυγανιά τριμμένη
- 4-5 κ.σ. σουσάμι καβουρδισμένο (χωρίς λιπαρή ύλη)
- 5-6 κ.σ. σταφίδες σουλτανίνα (ξανθές)
- 5-6 κ.σ. σταφίδες μαύρες
- 8 ξερά σύκα ψιλοκομμένα
- 4-5 κ.σ. cranberries
- 3 κ.σ. κολοκυθόσπορο
- 3 κ.σ. ηλιόσπορο
- 80 γρ. αμύγδαλα ασπρισμένα (ή με την φλούδα), χοντροκομμένα
- 80 γρ. καρύδια, χοντροκομμένα
- 1-2 κ.σ. κανέλα
- 100 γρ. χαλβά με σοκολάτα και στέβια, θρυμματισμένο
- 150 γρ. αλεύρι ψημένο στον φούρνο (τόσο ώστε να αποκτήσει
- ένα ανοιχτό καστανό χρώμα)
- 2 κ.σ. μαϊντανό ψιλοκομμένο
- 2-3 κ.σ. σπόρους ροδιού (προαιρετικά)
- Άχνη ζάχαρη, σταφίδες και καρύδια για τον στολισμό της επιφάνειας
- Πλένουμε το σιτάρι και το βάζουμε σε χλιαρό νερό για 2-3 ώρες.
- Ύστερα, το ξεπλένουμε και το βάζουμε σε ζεστό νερό να βράσει για 1-1.30 ώρα.
- Εάν έχουμε χύτρα ταχύτητας αρκεί να βράσει για 30-40 λεπτά, από τη στιγμή που θα αρχίσει να σφυρίζει η βαλβίδα έτσι ώστε να μαλακώσει αρκετά.
- Βγάζουμε το σιτάρι από την κατσαρόλα, το βάζουμε σε σουρωτήρι, το ξεπλένουμε και αφού στραγγίσουν τα πολλά υγρά, το βάζουμε επάνω σε καθαρή πετσέτα, περίπου 1 ώρα, για να στεγνώσει.
- Ύστερα, το βάζουμε σε μεγάλο μπολ, προσθέτουμε την τριμμένη φρυγανιά για να πάρει την υγρασία που έχει απομείνει και ανακατεύουμε προσεκτικά.
- Προσθέτουμε το σουσάμι, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τις σταφίδες, τα σύκα, τα cranberries, τον κολοκυθόσπορο, τον ηλιόσπορο, την κανέλα και ανακατεύουμε και πάλι τα υλικά.
- Τέλος, προσθέτουμε τον θρυμματισμένο χαλβά και σερβίρουμε.
- Σε ένα ταψάκι, βάζουμε 200 γρ. αλεύρι και το ψήνουμε στους 180 βαθμούς Κελσίου για 20-25 λεπτά, περίπου ή μέχρι να αποκτήσει ένα καστανό ανοιχτό χρώμα.
- Εναλλακτικά, μπορούμε να το καβουρδίσουμε σε τηγάνι.
- Στα κόλλυβα, δεν βάζουμε χαλβά, κολοκυθόσπορο και ηλιόσπορο.
- Προαιρετικά, μπορούμε να αφήσουμε τα cranberries και προσθέτουμε τον μαϊντανό και το ρόδι.
- Προσθέτουμε αλεύρι και 2 κ.σ. ζάχαρη άχνη και ανακατεύουμε τα κόλυβα έτσι ώστε να έχουμε ένα επιπλέον υλικό που θα "παίρνει" την υγρασία.
- Βάζουμε τα κόλλυβα σε πιατέλα και τα πιέζουμε με την ανάποδη ενός κουταλιού έτσι ώστε να αποκτήσουν μια όσο το δυνατόν πιο ίσια επιφάνεια.
- Προσθέτουμε μια καλή στρώση από ψημένο αλεύρι που θα λειτουργήσει σαν φίλτρο και θα εμποδίσει την άχνη να έρθει σε επαφή με την υγρασία του σιταριού.
- Πάνω από το αλεύρι, με ένα σουρωτήρι ρίχνουμε μπόλικη άχνη.
- Επάνω στην άχνη, στρώνουμε μια χαρτοπετσέτα και, πιέζοντας με τα χέρια μας, δημιουργούμε μια ίσια επιφάνεια την οποία, αφού αφαιρέσουμε την χαρτοπετσέτα, θα στολίσουμε όσο περίτεχνα θέλουμε με σταφίδες, καρύδια, αμύγδαλα και κανέλα για να τιμήσουμε όσους δεν είναι πια κοντά μας.
🙋 Καλό Σαββατοκύριακο!!
